وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِيعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ (سوره آل عمران،آيه۱۰۳) بي‌شك هر تحول موفقي نيازمند بازنگري، مروري بر عملكرد و بهره‌گيري از تجربيات گذشته با هدف برداشتن گامي رو به جلو در مسير پيشرفت است. در اين ميان بررسي ساختاري نگرش‌هاي حاكم در حيطه مسائل زنان در كشورهاي اسلامي، مي‌تواند مستدل‌ترين روش در ترسيم وضعيت موجود […]
وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِيعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ
(سوره آل عمران،آيه۱۰۳)
بي‌شك هر تحول موفقي نيازمند بازنگري، مروري بر عملكرد و بهره‌گيري از تجربيات گذشته با هدف برداشتن گامي رو به جلو در مسير پيشرفت است. در اين ميان بررسي ساختاري نگرش‌هاي حاكم در حيطه مسائل زنان در كشورهاي اسلامي، مي‌تواند مستدل‌ترين روش در ترسيم وضعيت موجود و اصلي‌ترين شيوه در وضعيت مطلوب باشد.
از سوی دیگر لزوم تقویت هویت‌های دینی، ملی و فرهنگی درکشورها به ویژه در حوزه زنان و همچنین ارتقای وضعیت آنان با افزایش توانایی‌ها، برای مشارکت موفق و متعالی در توسعه و پیشرفت همه جانبه یک ضرورت حیاتی و اجتناب ناپذیر است.
تاريخ معاصر در كشورهاي اسلامي براي بلوغي دوباره نيازمند تجديد ميثاق با زنان به عنوان بدنه عظيم انساني و تحكيم كاركرد مهم خانواده است.
اهتمام كشورهاي مسلمان نسبت به حفظ كرامت زن و اهميت نقش بانوان در تقویت نهاد خانواده، سیاست‌گذاری منسجمی را در همراهی حضور اقتصادي زن مسلمان جهت كاربرد قابليت‌ها در ساختارهاي فرهنگی، سیاسی، اجتماعی با تاکید بر جایگاه همسري و مادري آنان در حوزه خانواده را طلب می‌نماید.
شواهد نشان مي‌دهد كه در كشورهاي اسلامي، زنان از نتايج حاصل ازحاكميت دو ديدگاه افراطي و تفريطي بی‌ریشه در دین، همچنان در رنجند. در حالي كه اسلام عزيز پرچم سرافرازي، عزت و افتخار زنان را بازدودن سنت‌هاي جاهلانه برافراشته است و هيچ مزيتي به جز تقوا معيار برتري انساني بر انسان ديگر نيست، اسلام و قوانین مترقی آن، وظیفه بزرگی را بر دوش ملت‌ها و دولت‌های اسلامی مبنی بر استفاده از کلیه فرصت‌ها، امکانات، استعدادها و ظرفیت‌ها در جهت پیشرفت و توسعه گذاشته است.
باورها و تعصبات بي‌ريشه و افراطي، از حضور مفيد و مولد زنان در عرصه‌هاي مختلف ممانعت به عمل مي‌آورند. از سويي ديگر رسوخ نگرشي وارداتي و به اصطلاح مدرن به جغرافياي كشورهاي اسلامي، خطر ظهور ديدگاهي تفريطي و منفعل از ارزش‌هاي اسلامي را در حوزه زنان تلنگر مي‌زند. تجربه اين نگرش در كشورها به دلیل کم توجهی به مسائل اسلامی و مباحث معنوی با بسياري از ناكامي‌ها در حوزه جنسيت همراه بوده و در سايه شعار احقاق حقوق زن در مباحث اجتماعي، به غفلت از ارزش‌هاي زنانه دامن زده و به حوزه خانواده كم توجه و بي اعتماد است. تاکید بر این نکته لازم است که حضور زنان در عرصه اقتصاد، پرستیژ اجتماعی نیست بلکه یک ضرورت و نیاز خانوادگی و اجتماعی است.
جهان امروز همواره به سوی کوچک شدن و ارتباطات نزدیک حرکت می‌کند. این امر اگر چه دارای تبعات مثبتی است؛ لکن در عین حال با بروز پیچیدگی‌های جدید، سیال بودن جمعیت‌ها و متحول بودن تهدیدات، مخاطراتی را نیز ایجاد کرده که وظایف دولت‌ها و آحاد مردم را برای مقابله با آن دو چندان کرده است.
باید دانست که امروزه بیشترین بهره برداران فضای مجازی، زنان و جوانانی هستند که باید در قدرت سهیم باشند و در متن و بطن سیاست و اقتصاد نقش آفرینی کنند تا بتوانند حافظ امنیت این فضای پیچیده در جهان باشند.
در این میان باید به تلاش مشترک کشورهای اسلامی برای کشف و شناسایی هنجارها، مفاهیم و راه حل‌های جدید منطبق با مقتضیات و شرایط بومی و توسعه‌ای خود که قدرت ایجاد بیشترین تغییر را در کشورها با وجود نظام‌های بعضاً ناکارآمد جهانی در حوزه زنان داشته، معطوف نمود.
باید اذعان داشت که هردو نگرش افراطی و تفریطی در كشورهاي اسلامي، خطري آشكار در مسير رشد، تعالي و كرامت زن در حوزه‌هاي خانوادگي و اجتماعي تلقی می‌گردد به همین دلیل ما بر اين باوريم كه مشكلات زنان در كشورهاي مسلمان نيازمند بررسي و تلاشي همه جانبه در جهت حل معضلات ناشی از این دیدگاه‌هاست، ليكن پیشنهادهای ارائه شده در هردو ديدگاه بعضاً به دلیل عدم انطباق با واقعيت‌هاي مشخص زنان، در رفع مشکلات، ارتقا و بهبود وضعیت آنان را ناکارآمد می‌نماید. بنده به جد عرض می‌کنم ترسيم مدلي در مسير پيشرفت كه قطعاً بهره‌گيري از شريعت ناب اسلامی و با استناد به شرایط ملی و بومی، که از يكسو مخالف سنت‌هاي جاهلانه و متعصبانه و از سويي ديگر در امان از تجربه ناخوشايند جهان غرب در حوزه تخريب نقش زن و بحران فروپاشي خانواده باشد، نياز اصلي زنان در كشورهاي اسلامي است.
درک صحیح از وضعیت فعلی نشان می‌دهد فرآیند توسعه و چالش‌های آن از جمله نابرابری‌ها و وجود تبعیض در سطح بین‌المللی بویژه در جریان بحران جهانی اقتصاد و همچنین لزوم حفظ اصول و ارزش‌های اسلامی برای ارتقای وضعیت زنان نیازمند گام‌های اساسی است.
برایند مفاد مندرج در برنامه‌های بین‌المللی به ویژه برنامه عمل سازمان‌های اسلامی، اقدامات مهمی را برای تقویت و توانمندی نیمی از جوامع اسلامی یعنی زنان و ارتقای کرامت و عزت انسانی آنان در چارچوب اسلام جهت کمک و مساعدت موثر به فرآیند کلی توسعه واقعی در کشورهای اسلامی مورد توجه قرار داده که دولت جمهوری اسلامی ایران باید به این موضوع به عنوان فرصت تعاملاتی با کشورهای مختلف بویژه کشورهای اسلامی توجه جدی داشته باشد.
در مبحث توسعه اسلامي رويكرد توسعه بر اساس تكامل فرد و در نهايت تعالي جامعه مبتني بر تعاليم الهي شکل می‌گیرد و عدم جدایی مباحث معنوي با منافع اجتماعی و اقتصادي مهم‌ترين ركن درتفكيك توسعه با ديدگاه الهي از مادي به شمار مي‌رود.
جمعيت انساني بالا و هدف‌گذاري صحيح در رشد سرمايه انساني در كشورهاي مسلمان عاملي مهم در توسعه همه جانبه محسوب مي‌شود. از اين منظر نقش تربيتي و سازنده خانواده اسلامی در پرورش سرمايه انساني پویا، متعهد، متخصص و پرتلاش برجسته است و زنان، با نقش مؤثر تربيتي خود در خانواده و اجتماع، روح تحول در ملت‌ها و سرمايه دولت‌ها در مسير توسعه محسوب مي‌شوند. این در حالی است که موازين حقوقي اسلام در کنار اهتمام به جایگاه بی‌بدیل زن در عرصه خانواده، امکان حضور زنان در عرصه‌های اجتماعي را با احترام به حقوق سياسي، فرهنگي، اجتماعی و اقتصادي آنان فراهم ساخته و نقش زنان را به دور از نگرشی ابزاری در ساختن جامعه‌اي آرماني و انساني برجسته ساخته است.
بر اساس رویکرد اسلامی؛ هدف از افزایش مشارکت زنان در عرصه اقتصادی و اجتماعی چیزی بیش از فراهم کردن جهش‌های منقطع مالی بوده و بخشی از دلایل حضور زنان در عرصه اقتصاد همچون سایر عرصه‌ها مادرانه و با نگرشی تربیتی برای نسل پویا و با هدف ایجاد سرمایه انسانی مولد است و لذا حضور اقتصادی و اجتماعي زنان در جامعه قطعا امنیت فردی و اجتماعی را تضمین می‌کند.
راهکار عملی و مشخص در این زمینه، همکاری و همفکری جمهوری اسلامی ایران با کشورهای مسلمان برای تقویت نقش زن در شکوفایی اقتصاد و با تاکید بر تحکیم نهاد خانواده و مشارکت زنان در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌های این عرصه است.
بنده به عنوان فردی باتجربه که سال‌های متمادی در حوزه زنان و خانواده فعالیت داشته‌ام، بر این باورم دين اسلام به منزله كامل‌ترين پیام الهي و جمهوری اسلامی ایران ام‌القرای جهان اسلام، داراي مدل فرهنگي متعالي و توانمندی‌های اقتصادی در حوزه زنان است كه احيای ارزش‌های والای آن با همفکری زنان صاحبنظر و فعال در عرصه اقتصادی مي‌تواند در راستای توسعه همه جانبه، اتحادیه اقتصادی زنان مسلمان را تاسیس کند.
امید است زنان در کشورهای مسلمان، با اتکاء به ارزش‌های اسلام عزیز و با باور به قابلیت‌های خویش، ایمان به ظرفیت‌ها و توانایی‌های خود، با تاسی از اولین زن مقتدر و بازرگان اسلام حضرت خدیجه سلام‌الله علیها، الگوی سوم از یک زن متعادل نه شرقی و نه غربی را که عزت خانوادگی و عفت اجتماعی را توامان داراست به جهانیان عرضه نماید.
ان شاءالله تعالی
تدوین: مریم ارشدی – خرداد ۱۴۰۰
