تقویم به سرعت ورق میخورد و مهر نزدیکتر از آن چیزیست که در هیاهوی اخبار و تحلیلهای نظامی تصور میشود. در میان اینهمه اضطراب و التهاب، یک موضوع مهم و سرنوشتساز نباید از نگاه ما دور بماند؛ آغاز سال تحصیلی جدید، با همه مقدمات، الزامات و دغدغههای آن باید در دستور کار باشد.
نظام آموزشی کشور ما همین حالا هم زیر بار مشکلات ساختاری، کمبود منابع و فشارهای اقتصادی خانوادهها قرار دارد. جنگ ۱۲روزه، اگرچه در ظاهر حوزه آموزشوپرورش را تحت تأثیر مستقیم قرار نداد، اما این خطر وجود دارد که بهانهای شود برای به تعویق انداختن یا نادیده گرفتن مسئولیتهایی که پیش از این هم در انجامشان تعلل شده بود. یکی از مهمترین آنها، مسئله توزیع و آمادهسازی کتابهای درسی است؛ روندی که پیش از آغاز جنگ هم با کندی، ناهماهنگی و تأخیر همراه بود و حالا این بیم میرود که با فرارسیدن مهر، خانوادهها در صفهای طولانی، در بلاتکلیفی تحویل کتابها، گرفتار شوند. کتابهایی که باید در دست دانشآموز باشد، نه در انبار یا پشت سدهای بروکراسی اداری.
همزمان، موضوع نظارت بر شهریهها و هزینههای مدارس، بهویژه مدارس غیردولتی، یکی دیگر از نگرانیهای جدی خانوادههاست. همه میدانیم که آغاز سال تحصیلی با هزینههایی همراه است؛ از ثبتنام و لباس فرم گرفته تا هزینه سرویس، برنامههای فوقبرنامه و اقلام آموزشی. نگرانی اینجاست که برخی مدارس، با تکیه بر شرایط ویژه کشور در دوران پساجنگ، از فرصت سوءاستفاده کرده و با افزایشهای غیرقانونی، بار مالی مضاعفی بر دوش خانوادهها تحمیل کنند. نظارت جدی، قاطع و مستمر در این زمینه باید از همین حالا آغاز شود؛ نه آنگاه که شکایات انبوه به آموزشوپرورش برسد و سال تحصیلی آغاز شده باشد.
از سوی دیگر، مسئلهای که کمتر دربارهاش صحبت شده، اما نقشی اساسی در آمادگی خانوادهها برای شروع سال جدید دارد، تعیین نرخ سرویس مدارس است؛ موضوعی که بر اساس مصوبههای قانونی، شهرداریها موظف بودهاند تا پایان خردادماه لایحه تعیین نرخ را به شوراهای شهر ارائه دهند.
اکنون که تیر و حتی بخشی از مرداد را هم پشت سر گذاشتهایم، هنوز خبری از این لایحه در بسیاری از شهرها نیست. این تعلل، نهتنها برنامهریزی خانوادهها را مختل میکند، بلکه زمینهساز هرجومرج، نرخگذاریهای سلیقهای و نارضایتی عمومی خواهد شد. انتظار میرود شورای شهر و شهرداری هرچه سریعتر این غفلت را جبران کرده و با تعیین نرخ منصفانه و شفاف، خیال خانوادهها را آسودهتر کنند.
بر این اساس جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران با اشاره به نزدیک شدن زمان بازگشایی مدارس، نسبت به تأخیر در ارسال لایحه سرویس مدارس هشدار داد.
وی گفت: هر ساله با تشکیل ستاد استقبال از مهر و دعوت از مقامات و مسئولان ذیربط، این ستاد فعالیت خود را آغاز میکند تا مسائل و مشکلات شهروندان پیش از آنکه به بحران تبدیل شوند، پیشبینی و مدیریت شوند.
وی ادامه داد: در بخش مترو، اتوبوسرانی، تاکسیرانی و به ویژه ساماندهی سرویس مدارس، اقدامات ویژهای باید توسط شهرداری تهران انجام شود. شهرداری باید به فوریت نسبت به تشکیل ستاد استقبال از مهر اقدام کرده و تلاش کند تا در فاصله کمتر از دو ماه باقیمانده تا مهرماه، مشکلات موجود را تا حد امکان بر طرف کند.
رئیس کمیسیون عمران و حملونقل شورای شهر با اشاره به آغاز ثبتنام مدارس گفت: در حال حاضر مدارس فرایند ثبتنام خود را آغاز کردهاند و همزمان برای سرویس مدارس نیز از خانوادهها وجه دریافت میکنند. این در حالی است که طبق قانون، شهرداری موظف بوده تا پایان خردادماه، لایحه تعیین نرخ سرویس مدارس را به شورای شهر ارائه دهد.
وی با انتقاد از تأخیر به وجودآمده افزود: اکنون در مردادماه قرار داریم، اما هنوز این لایحه از سوی شهرداری ارسال نشده و این در حالیست که تعیین نرخ سرویس مدارس موضوعی پیچیده نیست و تنها کافی است نرخ تورم و قیمت واقعی خدمات در آن لحاظ شود.
تشکری هاشمی در پایان با هشدار نسبت به پیامدهای اجتماعی این تأخیر خاطرنشان کرد: نباید اجازه دهیم در نرخ سرویس مدارس لجامگسیختگی بهوجود آید، چرا که این موضوع میتواند نارضایتی گستردهای در میان خانوادهها ایجاد کند. شهرداری باید با اولویت دادن به مسائل مربوط به سال تحصیلی جدید، از همین حالا برنامهریزی جدی و دقیق داشته باشد تا در مهرماه با بحران مواجه نشویم.
با نگاهی به وضعیت فعلی، بهوضوح پیداست که اگر نهادهای مسئول هرچه سریعتر اقدام نکنند، آغاز سال تحصیلی با آشفتگی و فشار مضاعف برای میلیونها خانواده ایرانی همراه خواهد شد. برای جلوگیری از این وضعیت، چه میتوان کرد؟ اول از همه، وزارت آموزشوپرورش باید گزارشی شفاف از وضعیت فعلی آمادهسازی کتابهای درسی و فرآیند ثبتنام ارائه دهد. اطلاعرسانی دقیق و عمومی، نقش مهمی در کاهش نگرانی خانوادهها ایفا میکند. دوم، نظارت میدانی و فعال بر مدارس غیردولتی باید آغاز شود؛ نه صرفا با صدور بخشنامه، بلکه با بازرسیهای واقعی، برخوردهای جدی با متخلفان و اعلام عمومی اسامی مدارسی که قوانین را رعایت نمیکنند. سوم، شهرداریها باید فورا نسبت به ارسال لایحه نرخ سرویس مدارس به شوراهای شهر اقدام کرده و فرآیند تصویب آن با فوریت در دستور کار قرار گیرد. در این میان، رسانهها هم نقش مهمی دارند و نباید اجازه دهند موضوعاتی مثل آموزش و عدالت آموزشی در سایه جنگ، فراموش شوند.
در پایان باید گفت سال تحصیلی جدید، آزمونی برای همه ماست؛ برای مسئولانی که باید پاسخگو باشند، برای نهادهایی که باید کارآمد عمل کنند و برای جامعهای که با وجود همه سختیها، به آموزش بهعنوان مسیر نجات فرزندانش امید بسته است. جنگ ممکن است موقتی باشد، اما بینظمی در آموزش و فراموشی مسئولیتها، تبعاتی دارد که سالها باقی میماند. پیش از آنکه مهر از راه برسد، باید مهیای مدرسه باشیم؛ نه با حرف، که با اقدام ثابت کنیم توانایی مدیریت بحران را داریم.
- نویسنده : سایه برین/ دبیر سرویس فرهنگ و اجتماعی
