مائده مطهری زاده/ در طول دو سال گذشته که کرونا بیشترین لطمات مادی و معنوی را به جامعه پرستاری وارد آورد، تقاضا برای مهاجرت نیز در میان این قشر افزایش یافت. پرستاری، در عین حالی که یکی از انسانیترین مشاغل دنیاست، یکی از سخت‌ترین و فرساینده‌ترین شغل‌ها نیز به حساب می‌اید که اگر […]
مائده مطهری زاده/
در طول دو سال گذشته که کرونا بیشترین لطمات مادی و معنوی را به جامعه پرستاری وارد آورد، تقاضا برای مهاجرت نیز در میان این قشر افزایش یافت.
پرستاری، در عین حالی که یکی از انسانیترین مشاغل دنیاست، یکی از سخت‌ترین و فرساینده‌ترین شغل‌ها نیز به حساب می‌اید که اگر با بیشترین حمایت‌های مادی و معنوی دولت‌ها همراه نباشد، دشواری ماندن در این حرفه سخت را دوچندان می‌سازد.
پرستاری در ایران، در حالی با مصائب و مشکلات فراوانی عجین است، که در خارج از کشور، به ویژه در میان کشورهای توسعه یافته، پرستاران به جز همدردی و کمک به بیماران هیچ دغدغه دیگری ندارند.
همه چیز روی روال است. هم حقوق و هم اضافه کارها سر موقع و به اندازه کافی داده می‌شود و هم روزهای استراحت معلوم است و هم اینکه به ازای هر تخت، نه یک پرستار که چند پرستار وجود دارد، درست برعکس نظام پرستاری ایران که هر یک پرستار باید به چند تخت سرویس دهد و این مشکل در کنارِ مشکلات مالی و اقتصادی، پرستاری کردن را در ایران از صرفه اخلاقی و مالی خارج کرده است و به همین خاطر هم هست که برخی از پرستاران، (با احترام به همه پرستاران با اخلاق و شریف)، کمی پرخاشگر شده و احیانا در برخورد با بیماران و به ویژه همراهان‌شان آنطور که باید و شاید از خود سعه صدر به خرج نمی‌دهند؛ هرچند در همین سال‌های کرونایی، پرستاران بسیاری بودند که علی‌رغم همه سختی‌ها و مشکلات، ترس از بیماری و درد دوری از خانه و خانواده را به جان خریدند و بیماران را به چشم اعضای خانواده خود دیده و به آنها خدمت کردند. با همه این اوصاف، پرستاری مدتهاست که در ایران، به یک شغلِ سخت و طاقت‌فرسا تبدیل شده و از این رو، آنها که دلزده شده بودند، عطایش را به لقایش بخشیدند و آنها هم که توانستند، مهاجرت را بر ماندن ترجیح دادند. کمبود نیروی پرستاری علاوه بر ایجاد مشکل در نظام اداری درمان، آسیب‌های جسمی، روحی و روانی بسیاری را در جامعه به همراه خواهد داشت. ضمن آنکه افزایش طول مدت بستری و بازگشت بیماران به بیمارستان‌ها و عوارض ناشی از بیماری به شکل ثانویه بر اقتصاد سلامت نیز تأثیر می‌گذارد. با این حال سال‌هاست عقربه آمار کمبود پرستار در کشور همچنان روی عدد ۱۰۰هزار نفر ثابت مانده است. به گفته عباس عبادی، معاون پرستاری وزارت بهداشت حتی اگر سالیانه امکان جذب ۲۰هزار پرستار را داشته باشیم، باز هم این کمبود ۱۰۰هزار نفری ۵ تا ۱۰ سال دیگر طول خواهد کشید.
بی‌اخلاقی در استخدام
دبیرکل خانه پرستار کشور در گفت‌وگویی از بحرانی بودن وضعیت کمبود پرستار در بیمارستان‌های کشور می‌گوید و اضافه می‌کند: علاوه بر کمبود دست‌کم ۱۰۰هزار پرستار نکته قابل تأمل این است که پرستاران شاغل هم امنیت شغلی ندارند به‌طوری که درحال حاضر ۱۲ مدل استخدامی وجود دارد و در یک بخش پرستارانی در کنار هم کار می‌کنند که مدل استخدامی و دریافتی آنها با هم متفاوت است. بعضی از آنها به‌طور مستقیم با بیمارستان قرارداد امضا می‌کنند و بعضی هم با یک شرکت واسطه وارد قرارداد می‌شوند. اما بدترین نوع استخدامی قراردادهای ۸۹روزه است که در هر پیک کرونا عده‌ای با قرارداد استخدام می‌شدند اما پس از پایان پیک، قراردادشان را تمدید نمی‌کردند. این نوع قرارداد نهایت استثمار و بهره‌کشی و بی‌اخلاقی است که در اوج کرونا؛ پرستاری را که از جان خود گذشته جذب کنید و پس از فروکش کردن تب کرونا عذرش را بخواهید!
فعالیت پرستاران
در بخش‌های اداری بیمارستان‌ها
محمد شریفی‌مقدم ادامه می‌دهد: مجلس بر اساس طرحی با عنوان ساماندهی کارکنان دولت در شهریور ۱۴۰۰ به دولت مهلت داد در ۴۵ روز لایحه‌ای برای این موضوع ارائه دهد؛ اما این لایحه پس از چندین بار رفت و برگشت هنوز به نتیجه نرسیده است.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا با توجه به کمبود شدید پرستار در بخش‌های درمانی، برخی پرستاران در بخش‌های اداری بیمارستان‌ها فعالیت می‌کنند، می‌گوید: براساس بررسی‌های خانه پرستار در پیک یک تا چهار کرونا حدود ۴هزار پرستار شغل خود را ترک کردند که البته معاون پرستاری وزارت بهداشت این آمار را ۲هزار نفر اعلام کرده است. بیشتر این عده نیروهای قراردادی، تبصره‌ای و طرحی بودند که پیش از پایان قرارداد، خود به دلیل کمبود امکانات، تجهیزات، حقوق پایین و آمار بالای مرگ و میر، شغلشان را ترک کردند، گروهی نیز پس از پایان قرارداد حاضر به امضای قرارداد دوباره نشدند و تعداد اندکی نیز به دلیل ابتلای مکرر به کرونا و عوارضی که این بیماری بر سلامت آنها داشته، قادر به ادامه فعالیت در این حرفه نبودند و در نتیجه به سایر بخش‌ها به‌ویژه بخش‌های اداری بیمارستان‌ها منتقل شده‌اند. ضمن آنکه در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ بیش از ۲هزار پرستار از کشور مهاجرت کردند که با احتساب این آمار می‌توان گفت دست‌کم ۴هزار پرستار در دو سال اخیر از چرخه درمان خارج شده‌اند.
وی با اشاره به اینکه هم اکنون بیش از ۵۰درصد پرستاران دارای قرارداد موقت بوده و از امنیت شغلی برخوردار نیستند، اظهار می‌کند: بازنشستگان پرستاری به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ گروه نخست مشمول قانون استخدامی کشور و استخدام رسمی هستند و گروه دوم مشمول قانون کار می‌شوند. با آنکه از سال ۶۸ پرستاری جزو مشاغل سخت و زیان‌آور شناخته شده اما تنها پرستاران مشمول قانون کار می‌توانند از سختی کار استفاده کنند و پرستاران مشمول قانون استخدامی کشور فقط از پنج سال بخشودگی استفاده می‌کنند، البته این مدت بخشودگی هم در بیشتر دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور اجرا نمی‌شود و پرستاران به‌ندرت می‌توانند از طریق شکایت به دیوان عدالت اداری این پنج سال بخشودگی را اخذ کنند.
وی با اشاره به اینکه قانون ارتقای بهره‌وری برای پرستاران مشمول قانون کار اجرا نمی‌شود، می‌گوید: براساس این قانون که سال ۸۸ به تصویب مجلس رسید شاغلانی که در شیفت شب و یا روزهای تعطیل کار می‌کنند باید هر ساعت کار برای آنها ۵/۱ساعت محاسبه شود، اما در مورد پرستاران مشمول قانون کار، این قانون اجرا نمی‌شود، بنابراین پرستار چه مشمول استخدام کشوری باشد و چه مشمول قانون کار، مورد استثمار قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه برهم زدن امنیت شغلی پرستاران از سال ۹۲ و در دولت قبل اتفاق افتاد، می‌افزاید: تا پیش از سال۹۲ ما پرستار شرکتی نداشتیم و حداقل به همان تعداد پرستاری که بازنشسته می‌شدند، دانشگاه‌های علوم پزشکی پرستار استخدام می‌کردند، اما اکنون ۵۰درصد پرستاران قرارداد شرکتی دارند و از امنیت شغلی برخوردار نیستند. درحالی که براساس قانون، از طریق قرارداد شرکتی فقط می‌توان نیروی خدماتی جذب کرد و این قرارداد شامل نیروهای متخصص در هیچ یک از بخش‌ها از جمله بخش درمان نمی‌شود.
وی ادامه می‌دهد: وزارت بهداشت در دولت قبل ادعا می‌کرد ما با پرستار بیکار مواجه نیستیم ضمن آنکه در سال ۹۸ مجوز استخدام ۴۰هزار نیروی پرستاری را دریافت کرد که ۷۰هزار پرستار در آزمون استخدامی شرکت کردند. سال ۹۹ حدود ۱۳هزار پرستاری که از طریق آزمون استخدامی سال ۸۸ پذیرفته شده بودند، جذب شدند و سهمیه ۲۸هزار نیروی پرستاری برای جذب و استخدام سایر نیروها استفاده شد و هیچ کس در آن سیستم در این خصوص حاضر به پاسخگویی نشد.
