زهرا ایران‌شاهی/ در حوزه باری ۶۰۰ هزار کامیون و کشنده، ۳۲۷هزار کامیونت و ۲ میلیون و ۲۰۹ هزار وانت بار و در مجموع ۳ میلیون و ۱۲۷ هزار دستگاه انواع خودرو برون و درون شهری، ناوگان حمل و نقل بار کشور را تشکیل می دهند که ۴۵٫۶ درصد کامیون‌ها، ۲۵٫۷درصد کشنده‌ها، ۴٫۸درصد کامیونت […]
زهرا ایران‌شاهی/
در حوزه باری ۶۰۰ هزار کامیون و کشنده، ۳۲۷هزار کامیونت و ۲ میلیون و ۲۰۹ هزار وانت بار و در مجموع ۳ میلیون و ۱۲۷ هزار دستگاه انواع خودرو برون و درون شهری، ناوگان حمل و نقل بار کشور را تشکیل می دهند که ۴۵٫۶ درصد کامیون‌ها، ۲۵٫۷درصد کشنده‌ها، ۴٫۸درصد کامیونت ها و ۲۳٫۴درصد وانت بارها فرسوده هستند.
به زبان آمار و درصد، کل فرسودگی ناوگان باری کشور که میانگین سن‌شان ۱۷٫۸ سال است، ۲۴٫۴ درصد است و این مساله هزینه‌های زیادی از جمله افزایش ۵۰درصدی مصرف سوخت و کاهش ایمنی وسیله نقلیه را به جامعه و دولت تحمیل کرده است.
این در حالی است که موضوع دیرینه فرسودگی ناوگان جاده ای تنها متوجه کامیون ها نمی شود و به طور میانگین ۵۱٫۲ درصد ناوگان حمل‌ونقل عمومی اتوبوس و ۸۳٫۷ درصد مینی بوس های کشور فرسوده هستند و از ۳۲۱ هزار تاکسی و سواری کرایه درون و برون شهری ۴۹٫۲ درصد و ۳٫۱ درصد سواری های شخصی دچار فرسودگی هستند. سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای کشور با استفاده از ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید به دنبال نوسازی ناوگان باری و مسافری بود اما فقط با نوسازی ناوگان باری موافقت شده که طرح توجیهی نوسازی بخش باری مورد قبول وزارت نفت به عنوان مجری اصلی این طرح قرار گرفته است.
دلیل عدم اهتمام دولت به نوسازی ناوگان عمومی کشور، همواره بحث های مالی آن بوده است. اما این ماده قانونی به بودجه دولت وابسته نیست و تنها به صرفه جویی در مصرف سوخت وابسته است؛ چون ناوگان فرسوده مقدار بیشتری از بنزین را مصرف خواهند کرد.
در حال حاضر اما نزدیک به ۵۰۰۰دستگاه کامیون از طریق همین منبع قانونی نوسازی شده است. اما پیش از این، قرار بود با توافقی که میان وزارت راه و شهرسازی و وزارت نفت امضا شد، طرح نوسازی ۶۵ هزار کامیون با اختصاص ۲ میلیارد و ۷۶۲ میلیون دلار برای ۵ سال از محل صرفه جویی کلید بخورد. از محل این طرح فقط همین ۵ هزار کامیون نوسازی شد و ۱۸ هزار قرار داد منعقد شد اما دو عامل تحریم و طرح جدید ریاست جمهوری باعث توقف این طرح شد. برآورد اولیه از ارزش ریالی این پروژه ۲۰ هزار میلیارد تومان برآورد شده بود و دو پارامتر در اجرای این طرح قرار بود پیگیری شود که کاهش مصرف سوخت و افزایش پیمایش و راندمان کامیون، این دو هدف ما بودند.
این در حالی است که درمورد ناوگان جاده ایِ اتوبوس، چند وقت پیش این شایعه ایجاد شد که سازمان راهداری قرار است اتوبوس های دست دوم را از اروپا وارد کند و این خبر موجب دلگرمی برخی از صاحبان ناوگان فرسوده مسافری نیز شده بود. اما رییس سازمان راهداری درباره صحت و سقم شنیده‌هایی مبنی بر واردات اتوبوس‌های دست دوم از اروپا گفت: چنین موضوعی تا به این لحظه صحت ندارد.
عبدالهاشم حسن نیا با بیان اینکه تولیدات کارخانه‌های داخلی تولیدکننده اتوبوس و کامیون در حد استانداردهای اروپا علی رغم شرایط تحریمی نیز ادامه دارد، افزود: ما در ۱۰ سال قبل حتی اتوبوس هم صادر می‌کردیم اما در حال حاضر این کارخانه‌ها با مشکل تامین ارز مواجهند و امیدواریم این مشکلات با اجرای طرح نوسازی ناوگان جاده‌ای با نام «طرح ریاست جمهوری» حل شود.
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به وجود ۱۵ هزار اتوبوس در کشور با عمر متوسط ۱۰ سال و زیر ۱۰ سال بیان کرد: در حال حاضر ۳۵۰ هزار کامیون نیز در حمل و نقل برون شهری تردد می‌کنند که با احتساب کامیون‌های درون شهری به ۵۰۰ هزار عدد می‌رسد. وی با اشاره به اینکه سیاست نوسازی ناوگان به دلیل تحریم‌های ظالمانه و ایجاد مشکل در انتقال ارز متوقف شده گفت: ما برای پویاتر کردن حوزه حمل و نقل پیشرفت‌های خوبی کردیم اما به دلیل تحریم‌ها دچار مشکلاتی شدیم و امیدواریم با مکانیزم‌های دیگر این مشکلات را حل کنیم.
حسن نیا از اقدام مشترک با سازمان استاندارد و وزارت صنعت برای نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی خبر داد و گفت: ما از پتانسیل برنامه ششم توسعه و دیگر قوانین استفاده کردیم و ظرف یک ماه آینده به نتایج خوبی خواهیم رسید.
این در حالی است که دولت در بعضی از حوزه های وابسته به حمل ونقل جاده ای، الزاما تصمیم درست را نگرفته است و به عنوان مثال پس از تخریم ها به واردات لاستیک ارز دولتی تخصیص داده و به تولید داخلی آن ارز نیمایی! این در حالی است که سازندگان تایر در شرایط فعلی قادر به تولید ۳۰ درصد از نیاز کشور به تایرهای سنگین خودروهای نسل جدیدتر کامیون و اتوبوس هستند.
این در حالی است که یک فعال بخش حمل‌ونقل بار جاده‌ای معتقد است برنامه‌ریزی که دولت روی موضوع صرفه‌جویی سوخت کامیون‌های فرسوده در طرح نوسازی ناوگان انجام داده است، کارشناسانه نیست.
کوروش فلاحی افزود: در حال حاضر اکثر کامیون‌های فرسوده فقط به میزان ۱۰تا ۱۵ درصد نسبت به کامیون‌های نسل جدید مصرف سوخت بیشتری دارند.
وی افزود: اما در کامیون‌های نسل جدید چینی که مشمول طرح نوسازی نمی‌شوند این اختلاف مصرف وجود ندارد و حتی بر عکس هم میشود.
این فعال بخش بار جاده‌ای با تاکید بر اینکه طرح نوسازی کامیون‌های فرسوده در مجموع برای عملیاتی شدن نقاط مبهمی دارد که باید بررسی و برطرف شود، خاطرنشان کرد: به عنوان مثال مبلغی که به عنوان تسهیلات در نظر گرفته شده قطعی عنوان نشده است.
فلاحی اظهار کرد: در مواردی بحث از ارایه ۱۰۰ میلیون و در مواردی ۱۲۰ و ۱۵۰ میلیون تومان وام مطرح شده است که اگر به طور میانگین عدد ۱۲۵ میلیون در نظر گرفته شود مبلغ قسط ماهیانه برای متقاضیان شرکت در این طرح حدود ۲/۵ میلیون خواهد شد.
وی با توجه به مبلغ تقریبی یک ناوگان که ۶۰۰ میلیون است و با توجه به وعده دولت در پرداخت نیمی از این وجه، گفت: اگر ۳۰۰ میلیون تومان توسط شرکت نفت از محل صرفه جویی در مصرف سوخت تامین شود به شرطی که نرخ سوخت در این پنج سال پرداخت اقساط تسهیلات افزایش نداشته باشد قابل قبول و باصرفه خواهد بود.
گفاتنی است که طبق اخبار موجود، طرح واردات کامیون‌های زیر ۳ سال ساخت، اولین بار در بند «ه» ماده ۱۶۳ قانون برنامه پنجم توسعه پایه‌گذاری شد که تعداد ۲ هزار تا ۳ هزار دستگاه از این طرح وارد شد. این طرح مجدد در قانون ششم توسعه نیز مطرح شد که به دلیل تکرار، در بند «ث» ماده ۳۰ قانون احکام دائمی قرار گرفت و پس از تصویب آیین نامه آن، دستورالعمل اجرایی به وزیر نیز ابلاغ شد. اما به دلیل اینکه سازمان ملی استاندارد تفسیر خود از قانون را کامیون‌های صفر کیلومتر سه سال ساخت عنوان کرد، این عملیات متوقف شد.
درواقع وارد کامیون‌های زیر سه سال ساخت باید ۴ رکن استاندارد ایمنی و کیفیت، استاندارد آلایندگی، خدمات پس از فروش داشته باشند و به ازای هر واردات هر یک خودرو یک خودرو فرسوده با مشخصات مشابه یا بنا به ظرفیت خودرو وارداتی باید از چرخه خارج شود. اتفاقی که علاوه بر سهولت و آزادیِ تجارت در شرایط تحریم به بودجه و توانمندی دولت برای از رده خارج کردن ناوگان فرسوده نیز احتیاج دارد.
