در چند روز اخیر، سینمای ایران و روسیه، با یک شوک بزرگ مواجه شد. به گزارش ایسنا، جشنواره فیلم برلین اعلام کرد: تمامی کمپانی‌های فیلمسازی، رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران ایرانی اجازه حضور در دوره آتی این رویداد سینمایی را نخواهند داشت. این رویداد سینمایی که سال گذشته فیلم سازان و روزنامه‌نگاران روسی را از حضور منع […]
در چند روز اخیر، سینمای ایران و روسیه، با یک شوک بزرگ مواجه شد. به گزارش ایسنا، جشنواره فیلم برلین اعلام کرد: تمامی کمپانی‌های فیلمسازی، رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران ایرانی اجازه حضور در دوره آتی این رویداد سینمایی را نخواهند داشت. این رویداد سینمایی که سال گذشته فیلم سازان و روزنامه‌نگاران روسی را از حضور منع کرده بود، با انتشار بیانیه‌ای تاکید کرد جشنواره فیلم برلین و بازار فیلم اروپا به هیچ کمپانی یا رسانه‌ای که با دولت روسیه یا ایران ارتباط مستقیم دارند، مجوز حضور نخواهد داد.
جشنواره برلین سال گذشته پس از جنگ روسیه در اوکراین، ممنوعیتی را برای کمپانی‌ها، فیلم‌ها و رسانه‌های تحت حمایت روسیه اعمال کرد که این سیاست توسط جشنواره‌های کن و ونیز هم دنبال شد و حالا جشنواره برلین، سینمای ایران را به فهرست تحریم خود اضافه کرده است.
قسمت ناراحت کننده تر این اتفاق این است که ایران پر افتخارترین کشور در این جشنواره، طی دهه گذشته است. حال فارغ از هر نوع نگاه سیاسی و جهت گیری از روی تعصب، اتخاذ این تصمیم از سوی جشنواره برلین را
بررسی می کنیم.
جشنواره برلین یکی از سیاسی ترین جشنواره های سینمایی جهان است. تاریخ این جشنواره پر از اتخاذ تصمیم های سیاسی است که ضربات جدی به هنر و هنرمند وارد کرده است. تحریم ایران و روسیه، فقط مشتی نمونه خروار است. حال اینکه باید بپذیریم آرزوی یک هنرمند این است که اثرش مرزهای بین المللی را درنوردد و بتواند صدایش را بلند تر کند. یعنی همین امروز که جشنواره برلین با تحریم سینمایی ایران ما را از خودش منزجر کرده یا روزی که از اقدام اسکار مبنی بر اعطای جایزه به «عنکبوت مقدس» و بی اعتنایی به «برادران لیلا» خوشمان نیامد، همچنان معتقدیم که حضور در این جشنواره ها اتفاق بزرگی برای یک اثر است. سینمای ایران طی سال های گذشته در جشنواره برلین خوش درخشیده است. فیلم های ایرانی «طبیعت بی جان» ، «ماهی»، «دندان مار»، «آفساید»، «آواز گنجشک ها»، «جدایی نادر از سیمین» و … نمونه هایی از افتخارآفرینان ایران در جشنواره بر لین اند. حال قویا می توان گفت علاوه بر اینکه هنرمندان ایرانی این امکان را از دست دادند، جشنواره نیز شانس میزبانی از آثار بسیار قوی و پر افتخاری را از دست داد. میزان عجیب بودن و بی فایده بودن این تحریم زمانی بیشتر ثابت می شود که این نکته مهم را در نظر بگیریم: تمام شرکت کنندگان ایرانی در جشنواره برلین، صاحب اثران مستقل بوده اند، نه حکومتی! حال این جشنواره که به خیال خودش خواسته به حکومت ایران آسیب بزند، دقیقا به هنرمندان آسیب زده و این یعنی جشنواره برلین، سیاست های مدافع حقوق بشر ندارد و سیاستش به شدت ضد ایرانی است. البته بیانیه جشنواره برلین در جمله‌هایی که بیشتر بازی با الفاظ به نظر می‌رسد، اعلام کرده است: «فیلمسازان، هنرمندان، نمایندگان سینمایی یا روزنامه‌نگاران را به دلیل ملیت روسی یا ایرانی‌شان حذف نمی‌کنیم… درحالی‌که بررسی فردی درخواست‌های اعتبارسنجی برای حضور در جشنواره ممکن است همیشه به نتیجه‌گیری‌های واضح و شفافی منجر نشود، ما همچنان به این مسیر عمل متعهد هستیم.» ما که نفهمیدیم چه شد. هر چند بار که از روی این بیانیه بخوانیم، نمی توانیم بفهمیم منظورشان دقیقا چیست! گویا برگزار کنندگان جشنواره خودشان هم نفهمیده اند در این بیانیه چه گفته اند.
البته بنیاد های وابسته به حکومت همچون بنیاد فارابی، هرساله در جشنواره برلین دارای غرفه بودند که با این تحریم، این امکان را از دست دادند. از دست دادنی که هیچ ضرری به این نهادها نخواهد رساند. در واقع تمام ضرر این تحریم به فیلمسازان مستقل رسید. باید از مسئولان جشنواره برلین پرسید شما که ظاهرا سنگ مردم ایران را به سینه می زنید، بد نیست نگاهی به نمایندگان ایران در تاریخ جشنواره برلین بیندازید. اصغر فرهادی، حنا مخملباف و جعفر پناهی، از افتخار آفرینان جشنواره برلین اند و موضع گیری هایشان هم برای همه ما مبرهن است. شما این افراد را که اکثرا کارهایشان را با بودجه خصوصی می سازند، تحریم کرده اید؟! جالب است بدانید که یکی از مدعیان اصلی این جشنواره اگر تحریم نمی شدیم، سعید روستایی بود. تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل!
در واقع با رعایت جانب انصاف، باید اعتراف کنیم که اقدام جشنواره برلین، ضد ایرانی است و نگاه نژادی دارد و حتی از مرزهای سیاسی هم فراتر رفته است. مثلا همین حالا که در حال خواندن این سطور هستید، سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی سانتاباربارا در کشور آمریکا دو فیلم بلند و یک انیمیشن کوتاه ایرانی را در برنامه نمایش خود قرار داد. این دو فیلم ایرانی، «ابلق» از نرگس آبیار و «برادران لیلا» از سعید روستایی هستند. ضمن آرزوی موفقیت برای این آثار، از انتخاب توامان نرگس آبیار و سعید روستایی که رویکردهای متفاوتی دارند، کاملا مشخص است که این جشنواره نگاه سیاسی و نژادی نداشته و رویکردش هنر است. حداقل تا این لحظه که چنین است؛ مگر اینکه بعدا خلافش ثابت شود.
نتیجه این که، مهم نیست جشنواره یا رویدادی مدام فریاد بکشد و تبلیغات کند که حامی حقوق بشر است و نگاهش فراتر از هنر است. عملکرد، ثابت خواهد کرد که واقعا چنین است یا نه. جشنواره برلین با اتخاذ این تصمیم ثابت کرد قصد جلب توجه دارد و حامی حقوق بشر نیست. درباره اقدام علیه روسیه، بی تفاوتیم اما با توجه به مطالب فوق الذکر، تحریم سینمای ایران، بیشتر به ضرر این جشنواره است تا ما ایرانی ها.
